Tuesday, 26 January 2016

अभ्यासापलिकडे आणखी काही...

     कॉलेजमध्ये फेस्टिवल्सचं रणांगण पेटलं होतं.  सगळे योद्धे युद्धाची तयारी करत होते.  काही वीर PR च्या वर्कशॉपमध्ये बोलण्याची कला शिकत होते, तर काही sponsorship साठी लोकांना लाडीगोडी लावण्याची training घेत होते.  खुद्द रणांगणावर जाणारे योद्धे आपली युद्धनीती ठरवत होते, तर बाकीचे त्यांच्यासाठी शस्त्र आणि त्यांची संख्या ठरवत होते.  पण युद्धातले खरे योद्धे, आपल्या कुशल कारागीरीने, कलेने संपुर्ण रणांगण सजवण्याची जबाबदारी ज्यांच्यावर होती, ज्यांना इथे कलाकार असे प्रांजळपणे म्हटले जाते, ते सभेत काही दिसले नाही.  कसे दिसणार?  त्यांनी आपलं काम केव्हाच सुरु केलं होतं.  ना कोणत्याही training ने, ना lectures घेऊन वा देऊन!  आणि शिक्षणाच्या अटीला न जुमानता, आवडतं तेच करणारे, आवड म्हणून करणारे असे हे मुळचे कलाकार आवडीने आपल्या कामाला लागले होते.  कारण ढीगभर पुस्तकं आणि इंटरनेटवरची अफाट माहिती या ही पलिकडे असते ती आवड.
     आवड ही अशी गोष्ट आहे जिच्याशिवाय, आपल्याला परिपूर्ण करणारा असा अभ्यासही, आवडीशिवाय होत नाही.  अगदी मान्य, की, अभ्यासाशिवाय ना आपण डिग्री मिळवू शकत, ना कोणत्याही क्षेत्रात प्रगती करू शकत.  पण आवड असल्याशिवाय आपण अभ्यासही करू शकत नाही, आणि अभ्यास केलाच, तर एक कृत्रिमता त्या अभ्यासातून, कामातून नेहमीच जाणवत राहते.  एखादी गोष्ट आपल्याला आवडत असते, आपण ती गोष्ट, ती सवय जोपासतो.  पण त्याचं शिक्षण घेणं, अभ्यास करणं गरजेचं समजत नाही.  अशा गोष्टी एकतर कलाकुसरीच्या क्षेत्रात म्हणजेच creative field मध्ये येतात, नाहीतर आपण करू न शकलेल्या गोष्टींच्या यादीत जमा होतात.
     आपल्यापैकी बर्याच जणांच्या अशा यादीमध्ये नृत्य, गायन, अभिनय, क्रिकेट या गोष्ट नक्कीच असतील.  इतकंच काय, बर्याच जणांना recipe books मधून वेगवेगळ्या प्रकारचे पदार्थ बनवायलाही आवडते.  पण cook, chef होतात ते काहीच जण.  पण म्हणून recipes बनवायचे कोणी थांबत नाही; नाचायचे, गायचे कोणी थांबवत नाही.  अशा आवडी नेहमीच सवडीने पूर्ण केल्या जातात.  अन् मग त्याच एकांतासाठी, एकांतात सोबती म्हणून, कामापासून थोड्याशा विरंगुळ्यासाठी, नेहमीच सोबत असतात, पण नाव मात्र येतं छंद म्हणून.
    पण आवडीला छंदाचं नाव देऊन चालणार नाही.  कारण ज्यात आपण शिक्षण घेत असतो तेही आवडीचंच क्षेत्र असतं.   आता मी journalism करते आहे आणि आतापासूनच कॉलेजच्या वर्तमानपत्रात काम करते, तसंच कॉलेजच्या फेस्टिवल्समधूनही मला पुढच्या आयुष्यासाठी अनुभव मिळत आहेत.  असे events, festivals आपण अभ्यास सोडून आणि lectures bunk करून जरी करत असलो तरी यांमधूनच जगासोबतचं खरं connection आणि त्यांचं व्यवस्थापन याचं प्रात्यक्षिक मिळतं, जे अभ्यासापलिकडचं असतं.