Moora - Part 2

Hello! Today's a special day—it's been a whole year since I took that big step and moved out on my own! This time, it was completely intentional, and courageously honest! So, here's a quick shout-out to this amazing, transformative year.

Living on my own, without the constant support of closed ones whom I call my family, has been nothing short of a rollercoaster. "Different" is the perfect word to describe it—not the fancy freedom everyone talks about, but a unique, challenging, and liberating kind of different.

Reflecting on my journey I rediscovered my kitchen! As I write this, it's a bit, well, quite messy, actually. But I know it will be clean once I get into the kitchen cleaning mood.

Speaking of kitchen and cooking, I wanted to share a story. Back in college, I could make some khichdi, anda burji and pasta, but with work taking over, cooking took a backseat. And I must say, I couldn't realised that for years. One day in Nashik (previous workplace), fed up with the office food, I randomly decided to make khichdi. Surprise, surprise—I forgot how to do it! Now in my recent move, after two months of avoiding it, I got back into the grind. Not just for survival, but for a bit of self-love too. Started with khichdi, of course, then moved on to daal rice, veggies, eggs—maybe a bit too much info there!

Another significant lesson was in the art of grocery shopping. Honestly, I used to hate the concept of going out and shopping. I still prefer online shopping most of the times. But as I started shopping from the grocery store, I found a liking for the food section, soaps, and the giant refrigerator section where they keep frozen food. But apart from the grocery shopping, I found love for all those containers that are actually ice cream boxes. The only savings I love in my house. I admit, there's still a lot to learn, but as Miguel tells to Rebecca - "One day at a time, baby."

Now, it wasn't all rainbows and sunshine from the balcony. I faced heartbreaks, missed chances, and unreturned love. But here I am, navigating through it all. Despite the setbacks, I find comfort in what I have, realising that contentment often lies in appreciating the small blessings.

Oh, and the highlight? I gained 12+ kgs this year! Those who know me will be thrilled to hear this and see me proudly embracing the wonderful gain.

As I look back on this year of growth, independence, and self-discovery, I can't help but feel a mix of emotions—gratitude for the lessons, resilience in the face of disappointments, and a sense of accomplishment for embracing this 'different' life with open arms. Cheers to the journey and whatever it holds next!

'Moora' is playing in the background.

Love.

Moora

This song has been my company since I left home. And it’s been two years it’s with me. Listening to the song won’t heal or solve anything, but it just accompanies me as a friend that never existed. Honestly, the song doesn’t even consist of inspirational lyrics, I think that’s the reason it’s so close to heart. Very ordinary, but something special that holds, and keeps playing on loop.

So, tonight is an occasion of listening to Moora. Finally moved, moved out and moved on. I was stuck in somewhere. I still am. Couldn’t think, couldn’t work, couldn’t move. It’s been difficult to even survive. It still is. But at least there’s Moora with me. Such a lame line to write.

Moving out for the forth consecutive time is so freaking tough. You become calculative. You think of money first. You also know about essentials, and importance of self cleaning, self cooking. You think like your parents, like you never had any. You know everything, but saala ab kaun itni mehnat karein. Kaun phir se flat dhundh kar gharwalon ko bole ki main jaa rahi hun, phir se.

Still moved out. Damn tired by all the packing stuff, moving stuff, stuffing stuffs, and of course dealing with the unorganised chaos. Whole body is paining because of the one day effort. It’s feeling like a one day trek. Whole day you are enthusiast about the view at peak, and in the end of the day, you are in pain, and abusing yourself for taking the decision at first place. But hey, you’ll still upload those photos on social media.

Though I made everything to move out, I still am not really happy this time. I don’t know. Something is missing. Maybe the first time wali energy. Maybe the kuch kar dikhane wala housala. Sab to ho gaya hai. Ab karna kya hai is the missing part. I have to search a new milestone to achieve in this time of move out. Money is definitely not the one. Maybe the better position in career. Or maybe something new to do.

Startey brainwa re moora
Charhe trainwa re moora
Naahin pagla re bann
Act sanewa re moora

The Crime

The feeling when you compare your productivity, curiosity and energy with yourself. Missing the beautiful days when my mind used to be so much active, and wanted to do something or other every second. Now I am just getting tired by doing bare minimum. I miss the energy. I miss the curious mind. How it used to just hunt something interesting to do. I am also tired of being this unproductive. It’s been months now. I already have a project in hand. Working on the same. But that just doesn’t satisfy me anymore. It’s just an earning source. I do have a lot of ideas to create, to present, to strategise, to execute. But I am just not able to express it to myself.

I feel like I am getting late to catch the train
Just half a minute late
I am running,
Checking the time,
Moving everyone aside with the hardest abuses

I am just there at the platform.
The train is in front of me,
Standing steady,
Without any crowd,
And I am still not able to catch it.

A lady stares at me
While hanging at the door
And I am just looking at her
Thinking of her gender
Her hanging boobs looks perfect
For her to be a lady.

And another woman in saree
Catches me staring at the boobs
With her big maroon bindi
While selling Bakarwadi and Butter Chakli
Takes a Sur in Indian Classical
Aye Butter Chakli, Bakarwadi, Diet Chivdaaaaa.

Now a girl in baby pink gives an eye
With her fish eyed dark eye liner
While giving a phone kiss to her boyfriend
Muaahhhhh
She moves her lips as I catch her red handed.

Train moves
Everyone looks at me at once
The hijada
The hawker
The lover
Like a criminal
Who waited for her lifetime
And still didn’t catch the train.

The Break

It’s been more than 3 months of my so-called break from work. Still trying to work since 1 and a half month. Desperately trying to just be productive. I am not able to think, to read or even travel for a while. I can’t stay focused on a single thing. I sometimes think, हे नेहमी असंच होतं का? की मी एक गोष्ट भारी झाली की लगेच त्यातून मूव्ह ऑन करून दुसरी आणखी भारी गोष्ट करायला लागायचे. पण आता एकही गोष्ट धड होत नाहीये.

Recently, I was going through my 4-5 years old laptop as I had to erase or shift all the data to sell it out. And after scrolling through hundreds and thousands of graphic designs, video cuts and excel sheets, I found the sticky notes, where all my 'To Dos' and ‘To Delegates’ were stored. So many random ideas, random tasks, and some details that were so funny to read now. Some work got deleted, or just the first draft of some campaigns was written in just 3 words. Lol. Some random contact numbers with random names I had to call or random numbers of targets never achieved. I couldn't even remember a lot of it. I am short of memory.

 

 This is me at my actual first favourite job. Those were the election days.

After escaping from my previous job, I had not updated my master resume or work profile. I still did not do that. But the other day, someone wanted me to recall a few case studies of my work, and I was amazed by myself that I have so many good outcomes. Personal branding, organisational branding, organisational management, HR management stuff, so many campaigns, branding & marketing in a sector I have no idea about, nice articles, cool speeches, some journalistic approach of research, and a real election. Adding to all this, communicating with so many people! आता एकापेक्षा जास्त माणसं समोर आली तर सहनही होत नाही.

In both the incidents, the first thing I uttered was, “साला खूप काम केलंय मी!” And the very next sentence was, “मग आत्ता का होत नाहीये? All this was a few years or months ago!” Of course, I didn’t get the answer by just realising how much I have worked for 5 years. It was never the goal. I had never imagined going this far or working in the first place. I have a family that takes loads of loans for a so-called wedding. And that’s probably the reason I was running behind money, not the great hustle of work and satisfaction. Yes, it was always the chase for significant income, but not the extraordinary work. Though I was doing better work like management, without a management degree. I never realised the skills. And now that I want to work and be productive at something, the mind full of money asks, “How will you earn money? Don’t you want to move out like a bitch in peace, order loads of pizzas for your nephews, and be a cooler aunt?”

Ever since I realised my childhood trauma and adulthood response, I am going through this 'money can’t buy happiness, but I also want to survive' phase. I do understand that this phase will not end without effort. It will take time and lots of tolerance. But I still have faith in my survival instincts. So I tell my money mind when it tries to overpower me, “Earning the respect of your family will be a lifetime chase. Just drop it like you dropped your dreams in your early 20s. Focus on your productivity, and earn money for the comfort.”

१० वर्षांतील राजकारणाचा बाजार - उत्स्फुर्त ते कॉर्पोरेट

आजवर आपण मार्केटिंगमधलं राजकारण पाहिलं आहे. जाहीरातींमधील अनावश्यक, अतिरंजित किंवा अवहेलना करणाऱ्या गोष्टींची चर्चा झाल्याशिवाय महिना जात नाही. पण राजकारणात कसं मार्केटिंग चालतं, ते १० वर्षांत कसं बदलत आहे याचा विचार केला आहे का?

भारताच्या पहिल्या निवडणुकीपासून मार्केटिंगचं तंत्र वापरलं जात आहे. त्याचे रूप काळानुसार बदलत राहतात. कधी मतदारांचा अंदाज घेऊन विचारधारा बदलली जाते, कधी मजकूर बदलले जातात, तर कधी माध्यमांचा वापर बदलला जातो. मागील १० वर्षांमध्ये महाराष्ट्राचे राजकारण, राजकीय पक्षांची धोरणं ही उत्स्फुर्तपणे घडण्यापासून नियोजनबद्ध अशा कॉर्पोरेट पद्धतीकडे वळली आहेत.

मार्केटिंग म्हणजे एखाद्या वस्तू किंवा सेवेचा प्रचार व प्रसार करणे, जेणेकरून त्या वस्तू वा सेवेच्या खप वाढीस मदत होईल. चांगल्या मार्केटिंगसाठी तीन गोष्टी आवश्यक असतात. संशोधन, मजकूर आणि माध्यम.

राजकारणात संशोधन म्हणजे काय, तर मतदारसंघातील मतदारांचं वर्गीकरण. महाराष्ट्राच्या राजकारणात जातीचं वर्गीकरण अधिक होतं. २०१७-१८ पर्यंत प्रशासकीय कार्यालयातून मिळवून वा स्थानिक कार्यकर्त्यांच्या अंदाजाने हे वर्गीकरण केलं जायचं. ते त्या-त्या मतदारसंघाच्या उमेदवारांपर्यंत मर्यादित असायचं. आता बूथस्तरापर्यंतच्या प्रत्येक मतदाराच्या नाव, लिंग, व्यवसाय, जात, धर्म याचा डेटा मिळवला जातो, आणि त्यावर बूथस्तरापर्यंत कामही केलं जातं. यासाठी स्वतंत्र एजन्सी काम करतात. यंदाच्या विधानसभा निवडणूकांसाठी या डेटानुसार बूथस्तरावर प्रचार केला जाऊ शकतो असा मानस काही राजकीय पक्षांचा होता, पण तो वास्तवात उतरू शकला नाही.

इथेच राजकारणातल्या कॉर्पोरेट मार्केटिंग पद्धतीचा घोळ होतो. महाराष्ट्रात शेकोडो जाती-जमाती, व्यवसाय, आणि सगळ्यांचे आपापल्या परिस्थितीत वेगवेगळे स्थान आहेत. त्यांचा तपशील, स्वभाव ओळखणं डोंगर उचलण्याइतकं कठीण काम आहे. आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स फक्त सेल्स आणि कॉलम मध्ये डेटा वेगळा करून देते. तो आपल्याला हवा तसा मिक्स करूनही देते, पण त्यावर धोरण बनवणं महाकठीण. आपल्याकडे एका आडनावाचे अनेक जाती-धर्म आहेत, जे भौगोलिक स्थान, परिस्थिती आणि काळानुसार बदलत राहतात. त्यात प्रचाराचं माध्यम फक्त मोबाइल फोन असेल तर त्याला फार अर्थ उरत नाही. कारण बूथस्तरावरील मुद्दे राज्यस्तरीय असण्याची शक्यता कमीच असते. म्हणूनच बूथस्तरावरील संशोधन करून त्याआधाराने धोरण राबवायचे असल्यास प्रचंड मोठं मानवी आणि आर्थिक स्त्रोत गरजेचं असतं. त्यासाठी योग्य व्यवस्थापनही आवश्यक असतं. हे तंत्र भारतात आलं नसलं तरी त्यासाठी प्रयत्न केले गेले आहेत, हे महत्त्वाचं.

मार्केटिंगसाठी संशोधनापुढची पायरी असते ती म्हणजे संशोधनावर आधारित धोरण तयार करून प्रचारासाठी योग्य मजकूर बनवणं.

निवडणुकांवेळी प्रत्येक राजकीय पक्षाचा जाहीरनामा प्रसिद्ध होतो. त्यात आपण निवडून आल्यावर काय करू याचा तपशील दिलेला असतो. या जाहीरनाम्यांच्या टॅगलाइनपासून ते करावयाच्या कामांपर्यंत आणि पहिल्या पानावरच्या फोटोपासून डिजाइनच्या रंगापर्यंत सगळं आजकाल कॉर्पोरेट एजन्सी बनवतात. विशेष म्हणजे, यात एजन्सींना धोरण व मजकुराचे विशेषाधिकार असतात. गमतीची आणि तितकीच वाईट गोष्ट अशी की आता या जाहीरनाम्यांना राजकीय पक्ष फार मनावर घेत नाहीत. एक नियम व प्रथा म्हणून ती वागवली जाते. कदाचित म्हणूनच ती एजन्सीकडे दिली गेली असावी. हे निष्कर्ष २०१९च्या लोकसभा निवडणूकांवरून भारतीय जनता पक्षाच्या जाहीरनाम्यावरून निघतात. कारण त्या पक्षाच्या २०१४च्या जाहीरनाम्यातील आश्वासित कामे पूर्ण झाल्याचे अहवाल २०१९ला अपूरे पडले. भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस त्यांची ‘न्याय योजना’ लोकांना समजावण्यात, प्रसिद्धी देण्यात अपुरी पडली. तेच महाराष्ट्रात भाजप व शिवसेनेच्या १० रुपयांच्या थाळ्या गाजल्या. शिवसेनेची १ रुपयांत आरोग्य सेवाही बऱ्यापैकी चर्चेत आली. त्यामुळे निदान महाराष्ट्रात राजकीय मार्केटिंगचा कायदेमान्य हक्क काही प्रमाणात वापरला जात आहे. पण या जाहीरनाम्याचं अस्तित्व कमी होत चाललं आहे. त्यांची राजकारणात, विशेषतः लोकशाहीत गरज असते, ते उमेदवार जनतेसाठी काय करणार आहे हे जनतेला कळण्यासाठी. पण ते स्वतः, उमेदवार आणि जनतेनेही मनावर घेतलं नाही तर सत्ताधारी अराजक बनण्याची शक्यता असते.

जाहीरनाम्याशिवाय निवडणूक प्रचारासाठी आकर्षक घोषवाक्ये बनवली जातात. ते तयार करण्यात भारतातील पहिल्या निवडणुकीपासून आतापर्यंत सर्जनशीलतेत काही फरक नाही. पण मागील १० वर्षांत महाराष्ट्राचा विचार झाला तर भाजपने व्यक्तीविषयक ब्रॅण्डिंगला महत्त्व दिलं आहे. महाराष्ट्रातील भाजपाच्या प्रचारात याआधी एका राज्य नेतृत्वाच्या नावाने प्रचार केला गेला नव्हता. काँग्रेसमध्ये ते यशवंतराव चव्हणांपासून सुरू आहे. शिवसेनेत बाळासाहेब ठाकरे, आणि राष्ट्रवादीमध्ये शरद पवार यांच्या नावांचा घोष असला तरी त्याचा सगळ्याच मतदारसंघात वापर होत नाही, आणि अनेकदा फायदाही होत नाही. त्यामुळे नाव आणि प्रचाराचं घोषवाक्य हेही मजकुरात समाविष्ट होतं.

गेल्या १० वर्षांत आणखी एक मोठा बदल झाला तो प्रचाराच्या माध्यमांमध्ये. वृत्तपत्रांमध्ये मुलाखती, चांगल्या/वाईट बातम्या, कार्यकाळाचे आढावे इथपासून चालत आलेल्या पेड न्यूज अजूनही सुरु असल्या तरी समाज माध्यम हे नवं आणि मोफत माध्यम मिळालं आहे. २०१२ पासून नरेंद्र मोदी यांचे समाज माध्यमावरील वास्तव्य वाखणण्याजोगं आहे. कारण ज्या दिवसांत त्यावर फक्त देवीदेवतांचे फोटो फिरायचे, त्या दिवसांत नरेंद्र मोदी आपल्या ट्विटर अकाउंटवरून भूमिका मांडायचे. महाराष्ट्रात आज याचा वापर वाढला असला तरी तोही फार कमी उत्स्फुर्त आढळून येतो. प्रत्येक नेत्याचं सोशल मीडिया अकाऊंट एजन्सीला चालवण्यासाठी दिलं जातं. मग त्यात भूमिका व घडामोडींवर भाष्य कमी, आणि दिनविशेषांच्या शुभेच्छाच जास्त होतात. महाराष्ट्रात देवेंद्र फडणवीस, रोहित पवार, जिंतेद्र आव्हाड, आदित्य ठाकरे, सुप्रिया सुळे यांचे समाज माध्यमाचे अकाऊंट संवाद साधणारे आहेत. लोकसभा निवडणूकीच्या रणधुमाळीत रोहित पवार यांच्या फेसबूक पोस्टमुळे माध्यमांनी मोठ्या मुलाखती घेण्याइतपत दखल घेतली होती. मुख्यमंत्री उद्धव ठाकरे यांचं ट्विटर अकाऊंट अनेक महत्त्वाच्या मुद्द्यांवरील भूमिका स्पष्ट करत असतं. तर खासदार संजय राऊत यांच्या ट्विट्समुळे विधानसभा निवडणूकांनंतरच्या वातावरणात चांगलाच रंग आला होता. प्रत्येक मुद्द्यावर शीघ्र व्यक्त झाले तरच या समाज माध्यमाचा योग्य वापर होऊ शकतो हे या दहा वर्षांत हळूहळू नेत्यांना कळू लागलं असलं तरी यातही कॉर्पोरेट क्षेत्राचा प्रभाव असल्याने याचं प्रमाण फार कमी आहे.

मागील १० वर्षांत समाज माध्यमांचा वाढता प्रभाव हा काही अर्थांनी काही राजकारण्यांसाठी वाईटही ठरला आहे. याचं ताजं उदाहरण म्हणजे धनंजय मुंडे, हर्षवर्धन जाधव यांचे भाषणांतील काही भागांचे व्हिडीओ व्हायरल झाले होते. यावरून अनेक ठिकाणी तणाव निर्माण झाला. आणि अर्थातच याचा परिणामही निवडणूकांवर होत असतो. त्यामुळे आता राजकारण्यांसाठी हे माध्यम मार्केटिंगचं असलं तरी घातकही ठरू शकतं हे सिद्ध झालं आहे.

पुलवामासारखा मोठा दहशतवादी हल्ला घडल्यानंतर एका रात्रीत तालुकास्तरावर पक्षाच्या पदाधिकाऱ्यांना श्रद्धांजली कार्यक्रम आयोजनाचे पत्र आणि एसएमएस जातात. त्या पत्रांमध्ये बॅनरच्या डिजाइनपासून रंग आणि लोगोपर्यंतचे तपशील दिले जातात. यातच राजकारणाच्या बाजारातील कॉर्पोरेट पद्धतीचा प्रभाव दिसतो.

 

संदर्भ – भारत कैसे हुआ मोदीमय – ऐतिहासिक जीत की अंतर्कथा. लेखक – संतोष कुमार (प्रभात प्रकाशन)

किसन कथोरे, ओळखा बदलापूरचे वारे

मुरबाड म्हणजे बदलापूर शहर, गाव आणि मुरबाड तालुका. बदलापूर शहराची प्रचिती आपल्याला एका प्रसिद्ध मथळ्यातून पाहायला मिळते, ती म्हणजे ‘चौथी मुंबई’. बदलापूर हे मुंबईपासून अवघ्या तासभर अंतरावर जलद गतीने वाढणारं शहर. मुरबाड विधानसभेचे विद्यमान आमदार किसन कथोरे हे आहेत. त्यांची आमदारकीची ही तिसरी वेळ होती. याआधी २००४ मध्ये अंबरनाथ विधानसभा, त्यांतर सीमाबदलांनंतर २००९ मुरबाड विधानसभा, अशा दोन्ही निवडणूका त्यांनी राष्ट्रवादी काँग्रेस पक्षातून लढल्या आणि जिंकल्याही. पण २०१४ मध्ये त्यांनी ऐन वेळी राष्ट्रवादी काँग्रेस पक्ष सोडून आपल्या शेकडो कार्यकर्त्यांसोबत भाजपमध्ये प्रवेश केला. याची अनेक कारणं असू शकतात. पहिलं म्हणजे २०१४ ची मोदींची लाट, आणि दुसरं म्हणजे मतांची भीती. २००४ मध्ये कथोरे ८००० मतांच्या फरकाने जिंकले, तर २००९ मध्ये फक्त ६५०० मताधिक्याने पुढे होते. त्यामुळे दोन्ही वेळेस कथोरेंना चुरशीची लढत मिळाली होती. विशेष म्हणजे २००९ आणि २०१४च्या निवडणूकांमध्ये चार वेळा मुरबाड विधानसभेचं आमदारपद भुषवलेले गोटीराम पवार विरोधात लढत देत होते. २००९ मध्ये युती होऊनही मनसेच्या वामन म्हात्रेंनी २०% शिवसेनेची मतं मिळवली. २०१४ मध्ये कथोरेंना आधीच्या आमदारकीचा फायदा झाला असला, तरी शिवसेनेसोबतच्या तुटलेल्या युतीमुळे, वामन म्हात्रे आणि गोटीराम पवारांसारख्या तगड्या आव्हानांना सामोरं जावं लागलं. तरीही त्यांना मोदी फॅक्टरचा फायदा झाला आणि यातून २६,००० चे मताधिक्य मिळवून त्यांनी विधानसभा काबीज केली.

२००४ पासून बदलापूर शहराची लोकसंख्या झपाट्याने वाढते आहे. मुंबई, पुणे, नाशिक व इतर अनेक शहर आणि गावांतील लोक इथे वस्ती करू लागले आहेत. ते येथील नागरिक होत आहेत. २००९ मध्ये एकूण नोंदणीकृत मतदार २,९१,०४२ इतके होते. तर ते पाच वर्षांमध्येच, म्हणजे २०१४ मध्ये ३,५६,०३८ इतके झाले. २०१९ च्या लोकसभा निवडणूकांमध्ये हा आकडा ३,८६,७९८ पर्यंत पोहोचला. १० वर्षांमध्ये जवळपास १ लाख मतदार एकट्या मुरबाड विधानसभेमध्ये वाढले आहेत. या १ लाख मतदारांमध्ये नवमतदार आणि नव्याने स्थायिक झालेले मतदारही आहेत, ज्यांना कदाचित मुरबाडच्या राजकारणाची फार माहिती नाही. त्यामुळे ते आपल्या अवतीभवती घडणाऱ्या गोष्टींवर आपले मत बनवून मतदान करू शकतात.

निवडणूक ही फक्त आकड्यांची नसते, ती मुद्द्यांचीही असते. २००९ मध्ये बदलापूरच्या वाढत्या शहरीकरणामुळे, मुरबाडमधील विशिष्ट समाजातील प्रचारामुळे, गोटीराम पवारांनी त्यांच्या कारकिर्दीतील पहिली १० व नंतरची १० अशी २० वर्षे मुरबाडला राष्ट्रवादीची सवय जडवल्यामुळे किसन कथोरे हे राष्ट्रवादीतून निवडून आले. अनेक मुद्दे होते. विधानसभेत दोन सक्षम धरण असूनही पिण्याच्या पाण्याची समस्या, बारवी धरण प्रकल्प, रस्तेबांधणी असे अनेक मुद्दे त्यावेळी गाजले. पण २०१४ हे चिखलोली रेल्वे स्थानक, बदलापूर-अंबरनाथ महापालिका यावर येऊन थांबले आणि मोदी इफेक्ट इथेही पाहायला मिळाला. त्यानंतर ना चिखलोली रेल्वे स्थानकाचं बांधकाम सुरू झालं, ना बदलापूर-अंबरनाथ महापालिका बनवण्यासाठी काही उपाय केले गेले.

मुरबाड विधानसभेत बदलापूर शहर, अंबरनाथ-बदलापूर एमआयडीसी रोड, बदलापूर-वांगणी, चामटोली रोड, म्हसा रोड हे सर्व पट्टे खड्ड्यांनी ग्रस्त आहेत. २०१५ मध्ये दोन पदरी झालेल्या रस्त्यांनाही खड्ड्यांची कमी नाही. नव्याने झालेल्या पनवेल-खरवई महामार्गात खड्ड्यांसोबतच पथदिव्यांचीही व्यवस्था अपुरी आहे. मोठ्या संकुलांसमोर तेवढे पथदिवे दिसतात. पण इतर मार्गावरील पथदिवे हे नगरपालिकेच्या मनस्थितीवर पेटतात कि काय असं इथे कोणीही वृद्ध म्हणतो.

यावर्षी राज्यातील इतर भागांमध्ये जसा पूर आला, तसा त्याचा फटका बदलापूरलाही बसला. त्यात जास्तीच्या पावसामुळे उल्हास नदीजवळील शहरातील काही भागांमध्ये पाणी शिरलं, तर बारवी धरणाचे दरवाजे उघडल्याने धरणाखालील गावांना याचा जास्त त्रास सहन करावा लागला. पण या गावांना नुकसान भरपाईचा किती निधी मिळाला? किसन कथोरेंनी शहरातील पूरग्रस्तांना मदत म्हणून काही वस्तू दिल्या. पण नुकसान भरपाईचं काय हा प्रश्न अजूनही उरतोच. या पूरानंतर सुभाष देसाई यांनी बारवी धरणाची पाहणी केली, बारवी धरणाची उंची वाढवण्यात आली आहे असे कथोरेंकडून सांगण्यात आले. पण तरीही पाणी सोडावं का लागलं हा प्रश्न येतो. सोबतच, यापुढे असं पाऊस जास्त होऊन दरवाजे उघडल्यावर उजाडणाऱ्या गावांच्या पुनर्वसनासाठी काही उपाययोजना केल्या का हाही एक प्रश्न आहे. कारण एकदा झालेल्या नुकसानानंतर आपण त्यातून शिकून ते पुन्हा घडू नये यासाठी उपाययोजना करणं महत्त्वाचं असतं.

बदलापूर शहर जसं झपाट्याने वाढत आहे, तसं इथे अनेक सुखसोयी पुरवणं आवश्यक आहे. त्या सोयींना व्यवस्थेत आणणं गरजेचं आहे. पण बदलापूर स्थानकातून बाहेर पडताच आपण रिक्षांच्या, गाड्यांच्या प्रचंड गराड्यात येतो, ते अगदी घरी पोहोचल्यावरच उसंत मिळते. फेरीवाले हटवल्यामुळे स्थानकापाशी आता फार फेरीवालेही नसले तरी गर्दी अजूनही कमी झालेली नाही. ही गर्दी जागेच्या, रस्त्यांच्या कमतरतेमुळे होते. सोबतच, रिक्षांची गर्दी जास्त असते. बदलापूर पूर्वेला रिक्षांच्या अनियमित पार्किंगमुळे स्थानकाजवळ नेहमीच गोंधळ असतो. वाहन पोलीस निरीक्षक क्वचितच पाहायला मिळतात. वाहतुक ठप्प झाल्यास, रिक्षाचालकांमध्ये, नागरिकांमध्ये वाद झाल्यास ते सोडवण्यासाठीही कोणी नसतं. रिक्षा चालक संघटनेकडूनही ही परिस्थिती सुधारण्यात येत नाही. त्यामुळे बदलापूर पूर्वची वाहतूक बेवारस असल्यासारखी दिसते.

रस्ते वाहतुकीबाबत प्रश्नचिन्ह असताना, रेल्वे वाहतुकीत बदलापूर प्रचंड गर्दीचं स्थानक असताना आणि कित्येक वर्षे चिखलोली स्थानकाचं काम सुरूही न होता आमदार किसन कथोरे यांनी बदलापूर ते अंधेरी या मेट्रो प्रकल्पाला मुख्यमंत्र्यांकडून मंजुरी मिळवून घेतली असं ते म्हणत आहेत. अंधेरीपासून ठाणेपर्यंत मेट्रो येण्यासाठी अजून निदान ४ वर्षे खर्ची होणार आहेत. त्यानंतर पुढे उल्हासनगर आणि मग बदलापूरचा नंबर लागेल. त्यासाठी कमीत कमी १० वर्षांचा काळ जावा लागेल. मेट्रो लाईन सोबतच मेट्रो कारशेडचा प्रस्तावसुद्धा मंजुर झाला आहे. या इतक्या मोठ्या प्रकल्पांसाठी कोणती जमीन प्रस्तावित आहे याचा खुलासा अजून झालेला नाही. तो झाल्यास बदलापूरातील घरांच्या किमती कित्येक पटींनी वाढतील यात शंका नाही. पण अजून तरी मेट्रो प्रकल्प फार दूर आहे. त्यामुळे त्याआधी चिखलोली रेल्वे स्थानकाची निर्मिती, बदलापूरातील रेल्वे गाड्या वाढवणे, प्लॅटफॉर्म वाढवणे, पंधरा डब्यांची गाडी इथवर आणणे, बदलापूरात सिटी बस वाढवणे अशा अनेक गोष्टी ते विधानसभेत मांडू शकतात. यामुळे बदलापूरला मेट्रोसाठी १० वर्षे थांबण्याची गरज लागणार नाही.

दरम्यान किसन कथोरेंवर मागील वर्षी एक आरोप झाला होता, ज्याचा खटला न्यायालयात सुरू आहे. ऑगस्ट २०१८ मध्ये त्यांच्याविरुद्ध बनावट कागदपत्रे तयार करून शेतकी संस्था स्थापन केल्याप्रकरणी गुन्हा दाखल करण्याचे आदेश उल्हासनगर सत्र न्यायालयाने दिले होते. अंबरनाथ तालुक्यात ‘सागाव परिसर विविध कार्यकारी सेवा संस्था’ महाराष्ट्र सहकारी संस्था अधिनियमांच्या अधीन राहून नोंदणीकृत करण्यात आली होती. मात्र यात शिवसेना नेते प्रभु पाटील यांचं नाव आल्याने त्यांनी पुढे चौकशी केली. यात सनदी अधिकारी आर. ए. राजीव यांच्यासह इतर काही व्यक्तींच्या नावांचा त्यात समावेश असल्याची माहिती उघडकीस आली. तसेच, त्यातील बहुतेक सदस्य शेतकरी असून त्यांचे उत्पन्न अल्प आहे अशी खोटी माहिती पुरवण्यात आली होती. विशेष बाब म्हणजे यातील काही व्यक्तींचा मृत्यूही झाला होता. यात आमदार किसन कथोरे मुख्य प्रवर्तक असल्याची माहिती मिळाली. त्यामुळे स्वतः आमदार सहकारी संस्थेचा गैरवापर करत असल्याची शंका निर्माण होते. हा खटला न्यायप्रविष्ट आहे, पण महायुतीचे उमेदवार किसन कथोरे यांनी आपल्या उमेदवारी अर्जात या खटल्याला ‘खाजगी खटला’ असे नमूद केले आहे. सहकारी संस्थेतील गैरव्यवहार हा खाजगी खटला कसा होऊ शकतो हा एक मोठा प्रश्न निर्माण होतो.

२०१९ च्या सार्वत्रिक निवडणुकीत मुरबाडमधून भाजप खासदार कपिल पाटील यांना एकूण २,१९,१५९ पैकी १,२५,२५० इतकी मतं मिळाली. म्हणजे तब्बल ५७% चा कपिल पाटील यांना इथे लीड मिळाला. ७ महिन्यांपूर्वीची स्थिती पुन्हा मुरबाडमध्ये आहे का, हे पाहणं गरजेचं आहे. खरं तर सध्याच्या काळात निवडणूकांबाबत उदासीनता या विधानसभेत दिसून येते. कारण २०१४ पूर्वी राष्ट्रवादी काँग्रेस विरुद्ध शिवसेना आणि मग २००९ मध्ये मनसेचं आव्हान इथे मिळालं होतं. पण स्वतः किसन कथोरेच भाजपमध्ये सामील झाले, त्यामुळे इथे भाजपला बळ मिळालं. अर्ध्याहून अधिक राष्ट्रवादी काँग्रेसचे कार्यकर्ते भाजपमध्ये गेले, ज्यामुळे मतदारही तिथे वळले. तरीही शिवसेना टिकून होती. पण पुढे भाजप व शिवसेना युती झाल्याने पूर्वी राष्ट्रवादी काँग्रेस आणि शिवसेनेचे कार्यकर्ते जे एकमेकांविरुद्ध गळे काढायचे, तेच आता गळ्यात गळे घालून २०१९ च्या विधानसभा आणि लोकसभा निवडणूकांचा प्रचार करत आहेत. महाराष्ट्र नवनिर्माणे सेनेने इथे उमेदवार दिला नाहीये, राष्ट्रवादी काँग्रेसने तळ्यात मळ्यात करून प्रमोद हिंदुराव यांना उमेदवारी दिली, ज्यांचा चेहरा अजूनही लोकांमध्ये पोहोचला नाहीये. पण राष्ट्रवादी काँग्रेसबाबत आता सहानुभुतीची लाट नक्कीच आहे. वंचित बहुजन आघाडीने दीपक खांबेकर यांना उमेदवारी दिली असली तरी त्याचा फायदा बदलापूर गावातील राष्ट्रवादी व काँग्रेसची मतं खाण्यासाठी केला गेला आहे का असा प्रश्न येतो. सोबतच बहुजन समाज पार्टी, शेतकरी कामगार पक्ष हेसुद्धा व्होटिंग मशीनवर दिसणार आहेत.

किसन कथोरे हे एक चतुर राजकारणी आहेत. त्यांनी २०१४ नंतर शिवसेना या आपल्या प्रतिस्पर्ध्यालाही आपल्या बाजुने वळवून घेतलं आहे. त्यांना शिवसेनेच्या एकनाथ शिंदेंसोबतच शिवसेनेच्या स्थानिक नेत्यांचीही आता साथ मिळाली आहे. कदाचित म्हणूनच आज त्यांच्यासमोर तुल्यबळ असा नेता नाही. पण नेत्यांपेक्षाही मोठी ताकद ही जनतेकडेच असते. आज मुरबाड विधानसभेत नवमतदारांचा, तरुणांचा वर्ग जास्त आहे. ज्याला आपल्या स्थानिक समस्या माहीत आहेत, पण त्या कोणासमोर घेऊन जाव्या हेच कळत नाही. कारण बहुतेकांनी त्यांच्या आमदारांनाच पाहीलं नाहीये. किसन कथोरे यांनी या नवमतदार आणि गेल्या ५ वर्षांत स्थायिक झालेल्या मतदारांकडे दुर्लक्ष केलं आहे. कथोरेंनी आपला प्रचार २००९ च्या गणितांवरच केला आहे, ज्यात राष्ट्रवादीचे मतदार त्यांनी जवळ केले, पण नवीन आलेला ट्रेण्ड वळवण्यासाठी प्रत्यक्षात लोकांना भेटावं लागतं, ते त्यांना जमलं नाहीये. त्यामुळे हा १ लाखांचा नमतदार यावेळी आपल्या पूर्वीच्या पक्षाला मत देईल, अथवा भ्रमात राहून तोही मतदानाकडे दुर्लक्ष करेल. पण त्यांच्याकडून जर भाजपाला मत गेलं, तर ते कथोरेंच्या चेहऱ्याला वा कामाला मिळणार नसून ते फक्त मुख्यमंत्र्यांना किंवा पक्षाला मिळणार आहे. इथे कथोरेंची मतं कमी होण्याची शक्यता नक्कीच आहे. त्यामुळे कथोरेंनी नवा चेहरा येण्याआधी आपलं स्थान पुन्हा एकदा मजबूत करणं गरजेचं आहे. मतदार भ्रमात असतो, तेव्हाच त्याचं मत बदलता येत असतं. नाहीतर मतदारसंघ हातून जायला वेळ लागत नाही.

Propaganda and Aarey

Do you believe in the posts, comments and facts that shows up on social media? Do you believe on those people and pages designed so well to pop up first on your news feed? If yes, then are you even digitally literate by all means? No, you have become a part of propaganda. See how.

Firstly, one must understand what propaganda actually means. Those who have studied journalism, communication, political science and sociology will know what propaganda is. Propaganda is "information, especially of a biased or misleading nature, used to promote a political cause or point of view." In contemporary times, it is called 'Fake Trolls'. How much scope can propaganda provide? Well a lot, if you have money. Social media is the main source of this propaganda, which in a short period of time has garnered enormous revenues.

The biggest propaganda on social media to date is 'What happened in 70 years?' And people answered with corruption. Though not just me, but whole India is against corruption. Many scams came out during those time. But no matter the range of corruption,I will not say that nothing has happened in those years. Because before 2014, I could go to school. Before 2014, I could get admission in college. Before 2014, there were IITs, Universities, Libraries. Before 2014, there were hospitals, clinics and yoga. Before 2014, there were trains, roads, bridges and various transport routes. The mobile technology that you are now reading this article on has come to India even before 2014. The Internet has come before 2014 and the platform on which Modi came to power i.e. social media existed before 2014. And yet we ask, what happened in those 70 years? The more emotional propaganda, the more emotional it's analysis.

Let's just get out of these emotions and see yet another latest propaganda we are surviving. Did you know 'The 'Save Aarey' movement has been going on from last four years? Most still don't know. So they must have assumed by now that Aarey is not a jungle. Not only the officials of the Metro project but even our Chief Minister has said that it is not a forest but a pasture. But do we have trees on pasture? And in that small pasture of proposed land for metro car shed, there are 2700 trees. This is just a verbal propaganda though.

Do you know what's up on social media? To counter protest against the 'Save Aarey' movement, they have started a social media campaign called 'Aarey Aika Na' that got thousands of tweets and retweets in merely 2 days. How? By calling the 'Save Aarey' movement a mistake and fake.

On 6th September, on social media,especially Facebook audience, received a brief statement of Ashwini Bhide, chief of the Mumbai Metro project. She explained in it that how Aarey is not a jungle, the benefits of metro and how environmentalists in the Save Aarey Movement are getting involved to get publicity. I could not find her Facebook page or account. So who makes her to go viral on Facebook so fast? Also, it has gone viral when there was no news in the mainstream media about the movement, except for the few media-outlet. Ashwini Bhide is only has 10,000 followers on Twitter. So how did this post gone viral? How does it appear on all #SaveAarey's posts, comments and various pages? For a while, we will put this question aside and look out for their given explanations.

1. Propaganda - Save Aarey Movement is run by only environmentalists and NGOs.

Fact - This movement was started by residents of Aarey and environmentalists and NGOs are taking part in it.

2. Propaganda - Save Aarey Movement opposes the metro line.

Fact - No opposition to Metro line but Opposition to cutting down trees in the arena to form a metro carshed. A carshed is called a metro vehicle depot.

3. Propaganda - BMC is being accused of erosion by environmentalists.

Fact - The fight is against the removal of 2700 trees in the forest.

4. Propaganda - Will launch the largest plantation campaign in Mumbai's history, planting more than 23,000 saplings.

Fact - They will plant seeds and saplings in exchange of trees that holds soil and water from last 50-100 years. Look at their wisdom though. 

Let's see what's missing in their propaganda. 

1. They have informed about how the metro will save carbon but we didn't know the damage caused by the removal of 2700 trees in the area.

2. They have not outlined the mathematical impact of the Metro car shed on the premise.

3. Well, it's not just carbon and oxygen. "The area selected for the Metro Carshed is the area where water can go directly into the Mithi river. This will cause floods  at the International Airport and in Chakala". It is the state government committee that wrote these details in the report. And it's not in ‘Aarey Aika Na’.

Now think, why is this not in the ‘Aarey Aika Na’ campaign? Because they want to hide. This is propaganda.

This is about the content but it is important to see how they spread. There is an official Twitter account called Mumbai Metro 3. Basically of all the projects in Mumbai Metro, only Mumbai Metro 3 project has a Twitter account. This is strange and, of course, suspicious. Ashwini Bhide's official account tweets with the #AareyAikaNa hashtag. It is retweeted by Mumbai Metro 3. Many influencer's Twitter profiles come up with tweets that support the state government. There are tweets from many Marathi celebrities too.

To find out exactly what this Twitter trend is spreading, I collected the trend reports. They are available from many external websites. I have used socialert.net here. The report is of 10th September.

In the photo above, Ashwini Bhide, Ashu, Ashish Chandorkar, Anush, Sushil Kashyap (influencers), BJP Maharashtra, Mumbai Metro 3 are the top Twitter accounts, who tweeted #AareyAikaNa. Ashwini Bhide, Mumbai Metro 3 added the most tweets, and the rest tweeted one or more tweets. Those accounts are @MPopat and @BollywoodArvind. But who is tweeting it? And why? In India, there were a total of 749 personal Twitter accounts, which tweeted along with the hashtag. The number of retweets may be large. 

Well most of these tweets are in English and not in Marathi. What does that mean? Environmentalists and NGOs have a big part in Save Aarey Movement. And they have a lot of followers, too. So let’s assume that to influence their followers’ opinion or to troll them, they came up with this propaganda to tweet in English.

The number of these English tweets reaches 88%. Marathi tweets are mere 7.4%. Then comes Hindi and Gujarati. But I have no idea how the Finnish and Estonian languages got involved in this. What is the connection between these languages and the trees in Mumbai? That too with the Marathi hashtag #AareyAikaNa!

A global report of this trend was created because of suspicion of this language, and hey surprise, in many countries including India, the #AareyAikaNa Marathi hashtag was used.

This hashtag has been used in the United States, Italy, UAE, Canada, United Kingdom, Germany, Singapore, Hong Kong but to a lesser extent though. Yet U.S. is the second largest after India with 1902 tweets. 

After this I compared #AareyAikaNa trend with #SaveAarey. There was a one week report. See the photo below. The purple color here is #SaveAarey, and the pink color is #AareyAikaNa.

To the left are the tweets' mention, engagement, sentiment and potentials Reach Report.

Mention - More of 'Aarey Aika Na'

Engagement - More of 'Aarey Aika Na'

Potential Reach - More of 'Aarey Aika Na'

But here sentiment is what matters to them. Sentiments of 'Aarey Aika Na' are negative at 70.9%. Whereas the sentiments of ‘Save Aarey’ are positive at 57.9%. These sentiments are calculated by the keyword of each tweet. So if I were writing about Aarey, and I would represent #AareyAikaNa as negative, then it would be my negative sentiment. That is, when the trend started, the protesters also tweeted with the hashtag and negative tweets. So it has become negative sentiment.

This report is from September 4 to September 10. There is a slight consistency in the purple graph on the right (Save Aarey), and only slightly elevated on September 8th, where there was Mega Protest. So that day's tweets increased. The pink color is of #AareyAikaNa which is zero on September 4, 5 and 6. But September 7 is the highest ever. That day, there were more than 1500 tweets. There are more than 800 tweets on September 8. The graph decreases on September 9 and 10. But it should be noted that there are more tweets than #SaveAarey, even if they are compared to other days. The hashtag, which started earlier, tweets more than 1500 tweets a day, and 'Save Aarey', which has been running for years and months, fades. How is that possible?

Twitter campaigns start with writing effective content. A company makes 50 to 100 tweets using couple of hashtags and mentions. It means that those tweets are written by a professional content writer. The mentions included MMRDA, Mumbai Metro 3 and Ashwini Bhide. The content was a complete propaganda, as you see above. After that, this content is given to different agencies, who periodically tweet, retweet, reply to their effective Twitter accounts. Along with this, celebrities are approached for this campaign, as their tweets tend to have more influence. Thus this hashtag with the help of Twitter promotion trends in just one day.

But what has happened to the Save Aarey for the past four years? The #SaveAarey campaign takes more than 4 years to start trending, but in just one day 'Aarey Aika Na' is trending. How is this possible? It depends on whether or not you put money into the agency for Twitter promotion. If you did, then it is possible.

This analysis is only of Twitter and Facebook. Imagine how much money will a newspaper's entire page have on advertising, their graphic design, content, research, Public Relations team. If only they could have took this much time to negotiate for optional land for Metro car shed other than Aarey.

We have hearing on Aarey forest on 17th September in High Court. There is a need to come out of virtual world and showcase our support on ground. Please do come to hear the judgement as Aarey forest is in need of our help.